Yayınlanan dergide Banaz ilçemizin tarihi ve kültürel yerleri, Hamamboğazı Termali gibi birçok konuda bilgiler aktarıldı. ‘’Tarihçe Banaz ve çevresinin Yontma Taş Devri ve Cilalı Taş Devri’ndeki yerleşim yerleri henüz açıklığa kavuşmamıştır. Bakır Devri’nde (MÖ 5000-3000) sadece iki yerleşim yeri tespit edilmiştir. Bunlar Banaz yakınlarında, Hanüstü ile Paşacık köyü Mercimekli Tepesi’dir. Türkler, 1071 yılında Malazgirt Savaşı’nı kazandıktan sonra Anadolu Türkleşmeye başlamış ve Anadolu Selçuklu Devleti, 1176 tarihinde Banaz ve yöresini uzun bir süre başka el değiştirmemek üzere almıştır.
Yüzyıllık bir dönem içerisinde istilalara sahne olduğu için köyler şehirler yakılıp yıkılmış; Hasanköy, Kızılhisar ve Oturak'ın kuzeyinde bulunan Hisar kaleleri inşa edilmiştir. Selçuklu Devleti'nin zayıflaması üzerine Banaz ve civarının idaresi Germiyan Beyliği'ne geçmiş ve 1302-1429 tarihleri arasında Banaz, Germiyan Beyliği'nin bir kazası olarak kalmıştır. Germiyan Beyliği’nin ortadan kaldırılması ile Osmanlı Devleti’nin idaresine geçen Banaz, Osmanlı Devleti döneminde Kütahya sancağının Uşak kazasına bağlı bir nahiye olmuştur. Yunanların 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal ederek İç Anadolu’ya doğru ilerlemesiyle 25 Mart 1920 tarihinde Banaz, Yunan işgaline uğramıştır. Başkomutanlık Meydan Savaşı’ndan sonra Yunan kuvvetlerinin batıya çekilmesiyle de 31 Ağustos 1922’de Türk ordusu Banaz’a girmiş ve böylece Banaz düşman işgalinden kurtulmuştur. Cumhuriyet’in ilanından sonra Uşak, Kütahya vilayetinin bir kazası olarak kalmış, 1953 yılında Uşak’ın il olması ile Banaz nahiyesi kaza hâline gelmiştir.
Coğrafi Durum ve Nüfus Banaz, Ege Bölgesi’ni İç Anadolu’ya bağlayan İç Batı Anadolu eşiğinde önemli bir yol kavşağı üzerinde bulunmaktadır. Türkiye’deki büyük şehirlere yakınlığı bakımından da jeopolitik bir merkez olma özelliği taşımaktadır. Uşak-Ankara kara yolu üzerinde bulunan Banaz ilçesi, il merkezine 30 km mesafededir. Kuzeyde Kütahya’nın Gediz ve Altıntaş ilçeleri, doğuda Afyonkarahisar’ın Sinanpaşa ilçesi, güneyde Sivaslı ilçesi, batıda ise Uşak merkez ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 914 m olan ilçenin yüz ölçümü 1.063 km²dir. Uşak il genelinde en fazla orman Banaz ilçesindedir. İlçenin hemen civarında başlayan çam ve meşe ormanları, tepe ve dağları tamamen örtmüştür. Banaz, gerek dağ eteklerinde gerek ovanın düzlüklerinde yer alan köyleriyle birlikte büyük topraklara sahiptir. Arazinin genel eğimi güneybatıya doğrudur. Kuzey ve doğuda dağlar, güneyde ise ovalar bulunur. İlçenin kuzeyinde Murat Dağı, güneyinde Bulkaz (Burgaz) Dağı, doğusunda Ahır Dağı bulunmaktadır. Murat Dağı eteklerinde verimli ovalar bulunmakta olup dağın farklı yükseltilerinde yaylalara da rastlanmaktadır.
İlçede doğal göl bulunmamakta olup sulama amaçlı pek çok gölet yapılmıştır. Baltalı, Kuşdemir, Kozviran ve Kızılhisar bunlardan bazılarıdır. Banaz, Eşme ile birlikte Uşak ilinin en büyük ilçelerindendir. 2023 yılı nüfus sayım sonuçlarına göre ilçe merkezi nüfusu 16.807 olup köylerle beraber toplam nüfusu 35.181’dir. Ekonomi İlçe, ekonomik açıdan yurdumuzun gelişmeye müsait ender ilçelerinden birisidir. Öyleki; tarım ve hayvancılık yönünden hızlı ve bilinçli bir atılım gerçekleştirdiği gibi sanayileşme yönünden de umut verici atılımlar içerisindedir. İlçede faaliyet gösteren Uşak Seramik, 1972 yılından bu yana edindiği tecrübe ile sektörün önde gelen üreticilerinden biridir. Yıllık 13 milyon m2 üretim kapasitesi ile Türkiye’nin yanı sıra dünya üzerinde 30’dan fazla ülkeye hizmet vermektedir. Bunların yanında ilçede un ve fabrikaları ve köylerde bulunan mermer işletmeleri de ilçenin ekonomisine katkı sağlamaktadır. Son yıllarda ilçede başarılı bir atılımla dünya pazarlarına açılan Semi- taş Ağaç İşletme Sanayi ve Deksan Orman Ürünleri ve Emprenye ilçenin en önemli işletmelerindendir. Banaz ekonomisinde ağırlık teşkil eden diğer bir konuda keresteciliktir. Zengin ormanlarla kaplı olan Murat Dağı ve Ahır Dağı'ndan elde edilen keresteler diğer il ve ilçelere işlenmiş olarak satılmaktadır.
İlçede, Birlik Ziraat İşletmesi Sanayi ve Tic. Ltd. Şti. tarafından Hamamboğazı Termal Tesisleri'nden temin edilen sıcak su ile termal cam seralarda domates üretimi yapılmaktadır. Banaz Ovası’nın ortasından geçen Banaz Çayı ovaya hayat vermektedir. İlçede şeker pancarı, haşhaş ve ayçiçeği gibi endüstri ürünleri modern tarım araçları kullanılarak üretilmektedir. İlçe meyvecilik yönünden de oldukça ileri düzeydedir, özellikle elma bahçeleri, vişne ve kiraz bahçeleri yer almaktadır. İlçede ve dağ köylerinde hayvancılık da yaygın olarak yapılmaktadır. Küçükbaş ve büyükbaş hayvan besiciliği ilçe nüfusu açısından önemli bir geçim kaynağıdır. 2019 yılında kuruluş işlemlerine başlanan Banaz Organize Sanayi Bölgesi 07.08.2020 tarihinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylanmıştır. Kuruluş Sekretaryası Banaz Belediyesi tarafından sürdürülen Banaz Organize Sanayi Bölgesi, alan ve yer seçimi işlemleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü’nün 31.01.2020 tarih ve 64 sayılı yazısı ile onaylanarak OSB Kuruluş Mütevelli Heyeti ve Yönetim Kurulu oluşturulmuştur. Banaz OSB, ilçenin en büyük sanayi kuruluşu olan Uşak Seramik Fabrikasını da içine almakta olup 1.300.000 m2 alanda faaliyet gösterecektir. İlçeye önemli hareketlilik katacak olan Uşak Banaz Tarıma Dayalı İhtisas Sera (Jeotermal Kaynaklı) Organize Sanayi Bölgesi kurulmuş olup altyapı çalışmaları devam etmektedir. Yaklaşık 2.300 dekarlık alanda yenilenebilir enerji kaynakları ile faaliyet gösterecek olan Bölgede 3.000 kişilik istihdam öngörülmektedir.
TDİOSB sera ısıtmasında, bölgede yüksek potansiyele sahip proje alanına 8 kilometre uzaklıkta yer alan ve ruhsatı il özel idaresine ait olan Hamamboğazı bölgesindeki kaynaktan sağlanacak sıcak su kullanılacaktır. İklim Banaz'ın iklimi karasal iklimin geçiş tipidir. Denizden uzak olması ve yükseltinin kıyı Egeden fazla olması karasal iklim görülmesine neden olmaktadır. Kışlar kıyıya göre daha sert ve uzun, yazlar ise daha serin ve kısa sürmektedir. Yıl içerisinde sıcaklık normalde -2°C ila 30°C arasında değişiklik gösterir. Akdeniz ve karasal iklim arasında geçiş özelliği göstermesi bitki örtüsüne de yansımıştır. 800-1000 m. arasında palamut meşesi, kızılçam, kızılcık, katran ardıcı, saçlı meşe, karaçam gibi ağaç türleri bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Akmonia Antik Kenti Tarihi Kral Yolu üzerinde bulunan Akmonia Antik Kenti, suyun bereketiyle tarihte refah içinde yaşamış bir kent olarak bilinmektedir.
Banaz Ovası’nda korunaklı yerleşim alanıyla birçok uygarlığa ev sahipliği yapan kent, ilçeye 8 km uzaklıktaki Ahat köyü sınırları içinde, üç tarafı dere ile çevrili yüksek ve çevreye hakim bir tepe üzerinde kurulmuştur. Tepeyi çevreleyen kale surlarından bugün çok az bir kısmı görülmektedir. Şehrin tiyatrosu tepenin güney yamacında surların dibinde olup, şu anda oldukça harap durumdadır. Şehrin Frigya, Lidya, Hellen, Roma ve Bizans Dönemleri’nde çok geliştiği ve Uşak dahilindeki büyük yerleşim yerlerinden biri olduğu anlaşılmıştır. 1832 yılında Charles Texier'in incelediği zaman tiyatronun sahne ön duvarlarının henüz mevcut olduğunu belirtmiştir. Şehrin kuzeydoğusunda yamaçta bulunan odalar mezar odaları olarak kullanılmıştır. Şehrin orta yerinde tiyatro yakınında darphane ve sağlık ocağı olduğu düşünülen büyük blok taşlardan yapılmış ve şu anda temel kalıntıları kalmış bir mimari yapı bulunmaktadır. Buradan çıkan eserler Afyon ve Uşak Müzesi’nde sergilenmektedir.
Anıt Ağaç
Murat Dağı’nda bulunan ve dünyanın en yaşlı karaçam ağacı olarak kayıtlara geçen ağaç Uşak ilinin en güzel sembollerinden biridir. Anıt Ağaç; Bahadır köyü, Tepedelen mevkiinde 1.870 metre yükseklikte bulunmaktadır. 11 metre yüksekliğe ve yaklaşık 3 metre çapa sahip karaçam ağacının gövdesini el ele tutuşan 7 yetişkin ancak çevirebilmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığınca “Anıt Ağaç” olarak tescil edilmiş ve koruma altına alınmıştır. Murat Dağı Kütahya ve Uşak sınırları içinde kalan Murat Dağı, zengin ormanları ve bereketli sularıyla bölgenin ekosistemine büyük katkılar sunmaktadır. Bağrından doğan kaynak sularıyla yörenin iklimini, coğrafyasını ve kültürünü biçimlendirmektedir. Murat Dağı’ndan hem sıcak hem soğuk su çıkmaktadır. Aynı zamanda Türkiye'nin 22. kayak merkezi olan Murat Dağı; kaplıca, mesire, kayak, doğa, yamaç paraşütü, fotoğraf çekimleri, bitki örtüsü, spor ve kros yarışmaları ile bölgeye hizmet vererek yılın 12 ayı da cazibe merkezi haline dönüştürülmüştür.
Hamamboğazı Kaplıcaları Banaz, Ege Bölgesi’nin termal kaynaklarının en yoğun olduğu bölgelerin başında gelmektedir. Hamamboğazı mevkiinde bulunan, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından termal turizm alanı ilan edilen Hamamboğazı kaplıcaları 2.287.190 m² alan içerisinde yer almaktadır. 2011 yılında Ajansımız tarafından ilan edilen Sürdürülebilir Kırsal & Kentsel Altyapı Mali Destek Programı (SÜKAP) kapsamında, Uşak İl Özel İdaresinin başvuru sahibi olduğu “Jeotermalde İl Kıvılcım: Hamamboğazı” isimli proje desteklenmiş olup Hamamboğazı jeotermal kaynağının; etkin, sürdürülebilir, yenilikçi, çevreye duyarlı bir yaklaşımla entegre kullanımını sağlamak için gerekli altyapının oluşturulması amaçlanmıştır. 2015 yılında yine Ajansımız desteğiyle Banaz Belediye Başkanlığının başvuru sahibi olduğu “Banaz Hamamboğazı ile Hayat Buluyor” projesi kapsamında 2024 fiyatları ile 4,1 milyon TL destek sağlanmış ve toplamda 117 milyon liralık yatırımla Hamamboğazı Termal Tesislerinin yapımı tamamlanmıştır.
Tesiste kadınlar ve erkekler için ayrı hizmet alanları olmak üzere restoran, açık ve kapalı yüzme havuzları, jakuzi, Türk hamamları, saunalar, tuz odaları, masaj salonları bulunmaktadır. Gerek en ucuz ısıtma kaynağı olması gerekse turizmde sağlık amaçlı kullanımının gün geçtikçe artması, Banaz’ın jeotermal potansiyelinin önemini artırmaktadır. 2021 yılında uygulaması başlanan Banaz Belediye Başkanlığının başvuru sahibi olduğu Turizm Altyapısının İyileştirilmesi Mali Destek Programı (TAİDEP) kapsamında ise termal tesislerin yanına aquapark yapılmış ve bölgenin cazibesi artırılmıştır. Bu kapsamda Ajansımız tarafından 2024 fiyatları ile 8,2 milyon TL destek sağlanmış ve toplamda 23 milyon TL yatırım hayata geçmiştir’’ (Kaynak: Zafer Dergisi -Hazırlayan - İsmail Beyribey - Uşak Yatırım Destek Ofisi)
