Uşak’ın geçmişi, sadece tarih kitaplarında değil, beden terbiyesiyle yoğrulmuş bir halkın hafızasında da saklı... Uşak Belediyesi Kent Belleği Projesi kapsamında açıklamalarda bulunan Proje Sorumlusu Ömer Aşcı, Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşları sonrasında gençliği savaşa hazırlamak amacıyla kurduğu paramiliter örgütlenmelerin, Uşak Kazası'nda da ciddi biçimde karşılık bulduğunu belirtti. Tarihî belgeler ışığında yapılan araştırmalara göre, 1913-1918 yılları arasında Osmanlı Genç Dernekleri Federasyonu’nun Anadolu'daki en güçlü yapılanmalarından biri, Uşak’ın da bağlı olduğu Kütahya Sancağı'nda yer aldı.
Osmanlı’nın Gençliğe Yatırımı: 105 Şube ile Rekor Kütahya’da
Balkan Savaşları’nın ardından Osmanlı Devleti'nin genç nesli savaşa hazırlamak adına başlattığı örgütlenme çalışmaları kapsamında 1916’da Osmanlı Genç Dernekleri Federasyonu kuruldu. 1917 yılına gelindiğinde Türkiye genelinde 706 şubeye ulaşan teşkilat, en çok Balıkesir (114) ve Kütahya (105) sancağında örgütlendi. Bu da, Uşak Kazası’nın o dönemdeki millî hazırlık ve beden terbiyesi çalışmalarında önemli bir üs hâline geldiğini gösteriyor.
Selim Sırrı Tarcan’ın Uşak Ziyaretleri: Zeybekle Eğitim, Eğitimle Diriliş
Osmanlı’da beden eğitimi denilince akla gelen ilk isim olan Selim Sırrı Tarcan, Uşak’ta gerçekleştirdiği ziyaretlerle hem folklorik değerleri kayıt altına aldı hem de zeybek oyununu teşkilat içinde bir eğitim aracı olarak tanıttı. Tarcan anılarında, “Uşak, Konya ve Manisa’da zeybekleri sahneye çıkardım; ben de oynadım. Konferanslar verdim,” sözleriyle bu bölgelere verdiği önemi açıkça ortaya koyuyor.
Bu etkinlikler yalnızca kültürel değil, aynı zamanda askeri ve psikolojik hazırlığın da bir parçasıydı. 12-20 yaş arasındaki Osmanlı gençlerine disiplin, spor ve milli bilinç kazandırmak hedeflenmişti. Tarcan’ın müfettişlik göreviyle yaptığı bu ziyaretlerin, Kütahya Sancağı’ndaki örgütlenmenin başarıya ulaşmasında doğrudan etkili olduğu düşünülüyor.
Mondros Sonrası Sessizlik
Osmanlı Genç Dernekleri Federasyonu’nun faaliyetleri, 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’yle birlikte sona erdi. Ancak bu teşkilatın Anadolu'da bıraktığı izler, özellikle Uşak gibi taşra kazalarında, milli direnişin filizlendiği zemini hazırlayan unsurlardan biri oldu.
Uşak Tarihinde Unutulan Bir Sayfa Gün Yüzüne Çıkıyor
Bu bilgiler, yalnızca Uşak’ın spor ve folklor tarihini değil, aynı zamanda Osmanlı’nın gençliği nasıl şekillendirdiğini ve yerel halkla nasıl bütünleştiğini anlamak açısından büyük önem taşıyor. Selim Sırrı Tarcan’ın zeybekle başlattığı halkla temas, bugün hâlâ Uşak’ın kültürel dokusunda yaşamaya devam ediyor. Uşak Belediyesi Kent Belleği Projesi sayesinde geçmişin izleri bugünün değerlerine ışık tutuyor.
