Uşak’ın yerel kültür belleğine dair paylaşımlarıyla tanınan araştırmacı Haldun Temel Ersan, Uşak ağzıyla halk takvimi ve meteorolojiye dair önemli bir derlemeyi kamuoyuyla paylaştı. Dr. Gürbüz Erginer’in “Uşak Halk Takvimi ve Halk Meteorolojisi” adlı kitabına dayanan açıklamasında Ersan, özellikle “cemre” kavramının yöresel anlatımlardaki karşılıklarını aktardı. Ersan’ın açıklamasında yer verdiği bilgilere göre, Uşak halkı cemreye "Cemile" derken, bu kavram sadece bir meteorolojik olay değil, aynı zamanda tabiatın yeniden uyanışının ve tarım mevsiminin habercisi olarak kabul ediliyor. Uşak halk takviminde, 21 Mart yani “Mart Dokuzu”, 45 günlük Hamsin’in sonunu, aynı zamanda “sayılı günlerin” bitişini simgeliyor. Ardından gelen 9 günlük döneme ise halk arasında "Dokuzun Dokuzu" deniyor ve bu dönem hava şartlarının oldukça değişken olmasıyla biliniyor.
Uşak’ın Ulubey Hasköy, Eşme Kayalı, Paçacıoğlu, Mollamusa, Kayaağıl ve Yavu köylerinden derlenen anlatımlarda, cemrelerin (cemilelerin) önce havaya, sonra suya ve ardından toprağa "düştüğüne" inanılıyor. Bu düşüşlerin ardından doğada gözle görülür değişimlerin yaşandığı, suyun içinde siyah böcekler, kurbağalar, garip şekiller belirdiği söyleniyor. Bazı anlatılarda cemilelerin kurbağaya, hatta "arap balığına" dönüşen yaratıklarla ilişkilendirilmesi, halkın doğaya bakışını ve doğayı yorumlama biçimini folklorik bir zenginlik içinde sunuyor.
Uşak Yavu Köyü’nden bir anlatımda, cemilelerin hayvancılık takvimiyle iç içe geçtiği, koyunların ne zaman doğuracağına kadar geleneksel takvime dayalı sezgisel bilgilerle hareket edildiği vurgulanıyor. "Cemileye beş ay kaldı mı, koçu salarlar. Cemilede koyun kuzuyu döker" ifadeleri, geleneksel yaşamın doğa ile kurduğu ilişkinin ne kadar güçlü olduğunu ortaya koyuyor. Ersan, bu bilgileri paylaşarak unutulmaya yüz tutmuş yöresel bilgi ve deyimleri yeni kuşaklara aktarmayı hedeflediğini belirtti.
