Türkiye’nin stratejik yatırım alanları arasında öne çıkan serbest bölgeler, ihracata yönelik üretim yapan yerli ve yabancı firmalara sundukları avantajlarla ülke ekonomisinin güçlü lokomotifleri haline geldi. Serbest bölgelerdeki firmalar, 2025 Ocak-Ağustos döneminde ulusal ortalamanın 4 katı fazla ihracat geliri elde etti. Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü verilerine göre, bu yılın ilk 8 ayında bölgelerden yapılan ihracat 8,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yaklaşık 2 bin firmanın faaliyet gösterdiği serbest bölgelerde firma başına ortalama 4,1 milyon dolar ihracat düştü. Türkiye genelinde ise 150 bin ihracatçı firma, toplam 178,1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi ve firma başına ortalama 1,1 milyon dolar ihracat yapıldı. Bu tablo, serbest bölgelerdeki firmaların Türkiye ortalamasının yaklaşık 4 katı performans gösterdiğini ortaya koydu.
Serbest bölgeler stratejik üs oldu
Türkiye Serbest Bölgeler Kurucu ve İşleticileri Derneği (SEBKİDER) Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Kılınç, serbest bölgelerin yalnızca üretim sahası değil, ülke ekonomisi için küresel rekabette avantaj sağlayan stratejik yatırım ortamları haline geldiğini belirtti. Kılınç, “Yatırımcı, bölgelerimizde sermayesini arazi ve bina alımına ayırmadan, üretime hazır binaları kiralayarak esnek şekilde büyüyüp küçülebiliyor. Faaliyet ruhsatını alan bir firma 1 ay içinde üretime geçebiliyor. Bu, yatırımcılar için büyük bir cazibe unsuru” dedi.
Kılınç ayrıca, bölgelerin limanlara, havaalanlarına ve uluslararası karayolu ağlarına doğrudan erişim imkânı sunduğunu, bu nedenle Türkiye’yi küresel tedarik zincirlerine bağlayan stratejik üsler haline geldiğini söyledi. Vergisel teşviklerin yanında, Ar-Ge yatırımları ve yüksek katma değerli üretim kabiliyetleri sayesinde bazı serbest bölgelerden yapılan ihracatın kilogram değerinin 8,5 doları aştığını vurguladı.
İhracatta yükseliş, iç satışlarda düşüş
Veriler, serbest bölgelerin dış pazara yöneliminin hızla arttığını gösteriyor. 2020’de 7,7 milyar dolar olan ihracat, 2024 sonunda 11,9 milyar dolara çıkarak %55,2 artış gösterdi. Buna karşılık, serbest bölgelerden yurt içine yapılan satışlar %11,6 azalarak 4,7 milyar dolardan 4,1 milyar dolara geriledi. Öte yandan, serbest bölgelerin iç pazardan yaptığı alımlar artış gösterdi. 2020’de 2,57 milyar dolar olan hacim, 2024 sonunda 3,61 milyar dolara yükselerek %23 büyüme kaydetti. SEBKİDER Başkanı Kılınç, bu durumun serbest bölgelerin sadece ihracatla değil, ülke içindeki KOBİ’lerle ticaretini artırarak ekonomiye çift yönlü katkı sağladığını belirtti.
Türkiye’nin ihracat kapasitesine destek
SEBKİDER’in değerlendirmesine göre, serbest bölgeler hem firma başına düşen ihracat rakamları hem de küresel tedarik zincirlerindeki rolüyle Türkiye ihracatının stratejik üsleri haline geldi. Veriler, doğru teşvik ve politikalarla desteklenmesi halinde serbest bölgelerin Türkiye’nin ihracat kapasitesini çok daha hızlı artırabileceğine işaret ediyor.
