Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların (HAI) önlenmesi ve kontrolü için küresel düzeyde daha fazla yatırım yapılması gerektiğini vurgulayan yeni bir rapor yayımlamıştır. Rapor, dünya genelinde IPC (Enfeksiyon Önleme ve Kontrol) uygulamalarının önemine dikkat çekerken, bu alandaki büyük boşluklara ve zorluklara da işaret etmektedir. Özellikle sağlık tesislerinde yetersiz IPC önlemlerinin, enfeksiyonların yayılmasına neden olduğu ve bu durumun antimikrobiyal direnç (AMR) sorununu daha da kötüleştirdiği belirtilmektedir.
Rapor, sağlık hizmetlerinin kalitesini doğrudan etkileyen sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların önlenmesinin küresel bir sağlık sorunu olduğunu vurgulamaktadır. WHO, dünya genelinde ülkelerin yalnızca %71'inin aktif IPC programlarına sahip olduğunu ancak bu ülkelerin sadece %6’sının WHO’nun belirlediği minimum gereklilikleri karşılayabildiğini bildirmektedir. Bu durum, dünya çapında IPC önlemlerine yönelik büyük bir yetersizlik ve eksiklik olduğunun göstergesidir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde (LMIC'ler), yüksek gelirli ülkelere kıyasla sağlık hizmeti sırasında enfeksiyon riskinin 20 kat daha fazla olduğu ifade edilmiştir. Bu ciddi dengesizlik, sağlık hizmetlerinde büyük eşitsizlikler ve zorluklar yaratan bir sorundur.
Kilit Bulgular:
IPC ve WASH Yatırımlarının Önemi:
Temel IPC Uygulamaları ve WASH (Su, Hijyen ve Sanitasyon) Hizmetleri: Temel IPC uygulamaları, su, hijyen ve sanitasyon hizmetleri HAI’lerin önlenmesinde yüksek maliyet etkinliğe sahip önlemler olarak öne çıkmaktadır. Bu önlemler, sağlık hizmeti sunan tüm ülkelerde hayati öneme sahiptir. HAI’lerin en etkin şekilde önlenebilmesi için temiz suya erişim, hijyen kurallarına uygunluk ve sanitasyon sistemlerinin güçlü olması gerekmektedir. Bu önlemler, enfeksiyonların yayılmasını engellemeye yardımcı olur ve halk sağlığını korur.
AMR Riskinin Azaltılması: IPC yatırımları, antimikrobiyal direnç (AMR) riskini azaltmada kritik bir rol oynamaktadır. AMR, mikropların antibiyotiklere karşı direnç kazanmasıyla, tedavi süreçlerini zorlaştıran ve ölüm oranlarını artıran bir sağlık tehdidi oluşturur. Etkili IPC önlemleri, enfeksiyonların yayılmasını engelleyerek, antibiyotiklere olan gereksiz talebi azaltır ve bu da AMR'nin yayılmasının önlenmesine katkıda bulunur.
Mevcut Durum:
Düşük Gelirli Ülkelerdeki Finansman ve Profesyonel Yetersizlikler: Dünya genelinde IPC programlarının yalnızca yüzde 6'sı WHO’nun minimum gerekliliklerini karşılamaktadır. Bu durum, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde, yetersiz kaynaklar, eğitimli personel eksiklikleri ve finansman zorlukları nedeniyle daha da kötüleşmektedir. Düşük gelirli ülkelerde IPC önlemleri genellikle yeterli değil ve bunun sonucunda HAI’ler daha yaygın hale geliyor.
Ekipman ve İstihdam Sorunları: Özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde koruyucu ekipman eksiklikleri, IPC uygulamalarını etkili bir şekilde hayata geçirmeyi engellemektedir. Ayrıca, IPC konusunda uzmanlaşmış personel sayısının yetersizliği, sağlık çalışanlarının enfeksiyonlara karşı etkili bir şekilde korunmasını zorlaştırmaktadır.
Sağlık Sistemi Üzerindeki Etkiler:
Hastane Yatış Sürelerinin Uzaması: Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar, hastaların tedavi sürelerini uzatmakta ve iyileşme süreçlerini zorlaştırmaktadır. Bu da hastane yatış sürelerinin artmasına, sağlık hizmetleri üzerindeki yükün büyümesine ve hastaların daha fazla risk altında olmasına neden olmaktadır.
Komplikasyonlar ve Ölüm Oranları: HAI’ler, ciddi komplikasyonlara yol açmakta ve tedavi süreçlerini karmaşık hale getirmektedir. Antibiyotik direnciyle ilişkili HAI’ler her yıl yaklaşık 136 milyon vaka oluşturmakta ve her yıl 821.000 ölümün önlenebilir olduğu belirtilmektedir. Bu rakamlar, daha etkili IPC uygulamaları ile önemli ölçüde azaltılabilir.
Ekonomik Modelleme ve Öngörüler:
Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Kazançlar: IPC önlemlerinin iyileştirilmesi ile sağlık harcamalarında yıllık 112 milyar ABD doları tasarruf sağlanabileceği ve 2050 yılına kadar ekonomik kazançların 124 milyar ABD dolarına ulaşabileceği hesaplanmaktadır. Bu rakamlar, IPC yatırımlarının yalnızca sağlık üzerinde değil, ekonomik anlamda da önemli faydalar sağladığını göstermektedir. IPC'ye yapılan yatırımlar, sağlık hizmetlerinin daha verimli hale gelmesini ve toplumun genel sağlığının iyileşmesini sağlayarak uzun vadede büyük tasarruflar ve ekonomik kazançlar oluşturacaktır.
Stratejik Öneriler:
Milli Düzeyde IPC Geliştirme:
Minimum Gerekliliklerin Karşılanması: WHO'nun belirlediği IPC minimum gerekliliklerinin tüm ülkelerde karşılanması, sağlık çalışanları ve hastaların korunması açısından bir öncelik olmalıdır. Ülkeler, IPC programlarını geliştirmek ve bu programları daha etkin bir şekilde uygulamak için gerekli altyapıyı sağlamalıdır.
Kaynak ve Personel Eksikliklerinin Giderilmesi:
Koruyucu Ekipman Tedariki: Özellikle düşük gelirli ülkelerde, IPC uygulamaları için gerekli olan koruyucu ekipmanlar (maskeler, eldivenler, dezenfektanlar vb.) sağlanmalıdır. Bu ekipmanların düzenli ve sürekli temini, sağlık hizmeti sunumunun güvenli ve etkili olmasına yardımcı olacaktır.
IPC Uzmanlarının İstihdamı: IPC konusunda uzmanlaşmış personel sayısının artırılması gerekmektedir. Bu uzmanlar hem sağlık çalışanlarına eğitim verebilir hem de sağlık tesislerinde IPC uygulamalarını denetleyebilir.
Farkındalık ve Eğitim:
Eğitim ve Bilinçlendirme: Sağlık çalışanlarına ve yöneticilere IPC’nin önemi hakkında eğitim verilerek, konuya dair farkındalık artırılmalıdır. IPC uygulamalarının temel ilkeleri, sağlık hizmetlerinin her aşamasında sağlık çalışanları tarafından anlaşılmalı ve doğru bir şekilde uygulanmalıdır. Ayrıca, hastaların da hijyen ve enfeksiyon önleme konusunda bilinçlendirilmesi, toplum sağlığına katkı sağlayacaktır.
Finansman ve Politika Desteği:
Kaynak Tahsisi ve Koordinasyon: Sağlık bakanlıkları, IPC programları için daha fazla finansman sağlamalı ve bu konuda koordineli bir şekilde çalışmalıdır. IPC müdahalelerine yönelik kaynak tahsisi, bu alandaki eksiklikleri gidermeye yardımcı olacaktır. Ayrıca, hükümetler ve sağlık otoriteleri, IPC yatırımlarına daha fazla politik ve finansal destek vermelidir.
WHO’nun raporu, sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü için küresel düzeyde acil bir eylem çağrısında bulunmaktadır. HAI’lerin önlenmesi, yalnızca sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda ekonomik kazançlar sağlamaktadır. IPC yatırımları, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde büyük bir fark yaratabilir. Bu nedenle, IPC uygulamalarının güçlendirilmesi ve sürdürülebilir hale getirilmesi, sadece sağlık çalışanları ve hastalar için değil, genel olarak toplum sağlığı için de kritik bir önem taşımaktadır. 2030 hedeflerine ulaşmak için IPC yatırımlarının önceliklendirilmesi, bu küresel sağlık sorununu çözmek için atılacak önemli bir adı
