Modern demiryolu ulaşımının 200. yılı olan 2025’te, Türkiye’nin ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk ve tek sanayi müzesi Rahmi M. Koç Müzesi, ziyaretçilerini benzersiz bir zaman yolculuğuna çıkarıyor. 1825 yılında İngiltere’de Stockton–Darlington hattında ilk buharlı trenin çalışmaya başlamasıyla başlayan demiryolu çağı, dünyayı dönüştürmeye devam ediyor.
Rahmi M. Koç Müzesi ise bu tarihi dönüm noktasını, tarihi lokomotif modelleri, mühendislik harikaları ve nadir objelerle kutluyor.
İlk Modern Lokomotif: Rocket
Müzenin Lengerhane / Mustafa V. Koç Binası’ndaki demiryolu bölümünde, ziyaretçileri birbirinden değerli lokomotif modelleri karşılıyor. Bunların en dikkat çekicilerinden biri, George ve Robert Stephenson tarafından tasarlanan Rocket modeli. 1829’da düzenlenen Rainhill Trials yarışmasında birincilik kazanan Rocket, kendisinden sonra üretilen neredeyse tüm lokomotiflerde kullanılan özellikleriyle tarihin ilk “modern” lokomotifi kabul ediliyor.
Ateşin Gücü: Fire King
Koleksiyonun nadide parçalarından biri de 1841 tarihli Fire King lokomotif modeli. Dünyaca ünlü mühendis Josiah Evans Haydock tarafından imzalanan bu model, Londra Bilim Müzesi’nde düzenlenen “Pirinç, Çelik ve Ateş” sergisinde de yer almıştı. Fire King, buharlı trenlerin gelişim sürecine tanıklık eden eşsiz bir mühendislik eseri olarak öne çıkıyor.
Tarihi Agenoria Lokomotifi
Bir diğer dikkat çekici model ise Agenoria lokomotifi. 1829’da İngiltere’nin Stourbridge kentinde Foster Rastrick & Co tarafından üretilen bu 0-4-0 düzenekli buharlı lokomotif, 1864’te emekliye ayrıldıktan sonra National Railway Museum (York) koleksiyonuna dahil edilmiştir.
Rayların Devi: Big Boy
Müzenin en etkileyici eserlerinden biri ise devasa boyutlarıyla efsaneleşen Big Boy. 1941–1944 yılları arasında Union Pacific Railroad için yalnızca 25 adet üretilen bu 4000 sınıfı buharlı lokomotifler, 6.000 beygir gücü ve 40 metrelik uzunluklarıyla tarihin en büyük trenlerinden biri olarak biliniyor. Ian Rough tarafından orijinal planına sadık kalınarak üretilen, 1/8 ölçekli, çalışır durumdaki Big Boy modeli, bugün müzenin Tersane Binası’nda sergileniyor.
Raoul Cabib Koleksiyonundan Eşsiz Modeller
Müzenin değerli parçaları arasında, ünlü koleksiyoner Raoul Cabib’e ait büyük ölçekli çalışan lokomotif modelleri de yer alıyor. Bunlar arasında; 1902 tarihli Deneme Lokomotifi “Decapod” (James Holden tasarımı, Budva Tucker yapımı), 1865 İskoç Demiryolları 2-4-0 Lokomotif modeli (Benjamin Conner tasarımı, Roy Amsbury yapımı), Londra Midland & Scottish Demiryolları’na ait arma ve kabin süslemeleri bulunuyor.
Demiryolu Tarihini Yaşatan Müze Deneyimi
Rahmi M. Koç Müzesi, demiryolu tarihini sadece sergilemekle kalmıyor; aynı zamanda endüstriyel dönüşümün kültürel mirasını da günümüze taşıyor. Ziyaretçiler, sanayi devriminden bugüne uzanan iki asırlık bu yolculukta, mühendisliğin ve insan emeğinin raylarda nasıl şekillendiğini yakından görebiliyor.
