ÖZEL HABER - Uşaklı gastrolog ve araştırmacı yazar Süleyman Dilsiz’in kaleme aldığı “Yoğurt Uygarlığı” adlı eser, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belgesele dönüştürüldü. Türk kültür tarihine gastronomi penceresinden bakan çalışma, yoğurdun yalnızca bir besin değil, binlerce yıllık bir kültürel hafıza olduğuna dikkat çekmesiyle öne çıkıyor. Belgesel çalışmasıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Süleyman Dilsiz, UNESCO’nun Dünya Türk Dilleri Günü ilanının yalnızca dili değil, dilin taşıdığı kültür coğrafyasını da görünür kıldığını vurguladı. Dilsiz, Türk uygarlığının iki kadim taşıyıcısı olan dili ve yoğurdu aynı tarihsel hatta buluşturduklarını ifade etti.
Dil Bir Ulusun Sesi, Yoğurt O Ulusun Tadıdır
Dilsiz açıklamasında, “Dil kültürü taşır, yoğurt kültürü yaşatır. UNESCO bugün Türk dillerini tescil ederken, farkında olmadan yoğurt uygarlığının izini de mühürlemiş oluyor. Dil bir ulusun sesi ise, yoğurt o ulusun tadıdır” ifadelerini kullandı. Yoğurdun, Türk kültürünün göçebe yapısını, beslenme sistemini ve yaşam pratiğini bugüne taşıyan en güçlü simgelerden biri olduğunu belirtti.
Yoğurt Yolu: Görünmez Bir Kültür Hattı
“Yoğurt Uygarlığı” kitabında altını çizdiği “Yoğurt Yolu” kavramına da değinen Dilsiz, bu hattın İpek Yolu’ndan daha kadim bir kültürel damar olduğuna işaret etti. Orta Asya’dan Anadolu’ya, Balkanlardan Kafkasya’ya uzanan bu yolun, Türklerin göç hareketliliğinin yenilebilir bir arkeolojisi olduğunu belirten Dilsiz, yoğurdun hayatta kalma pratiği ve kültürel aktarımın temel unsuru olduğunu dile getirdi.
Orhun’dan Sofraya Uzanan Bellek
Orhun Yazıtları’nı çözen Vilhelm Thomsen’in tarihi çalışmasını da hatırlatan Dilsiz, yazıtların dilin belleği, yoğurdun ise kültürün mayalı belleği olduğunu söyledi. “Biri taşın belleği, diğeri mayanın belleği. Dil ağızdan ağıza, yoğurt mayadan mayaya aktarılır. İzlerini sürdüğünüzde aynı haritaya çıkarsınız” sözleriyle iki unsurun ortak kaderine dikkat çekti.
Yoğurt, Türkçenin Küresel Gastronomi İmzası
Yoğurdun dünya dillerinde çevrilemeyen nadir kelimelerden biri olduğuna vurgu yapan Dilsiz, “Yogurt, yaourt, yogur… Hepsi Türkçeden taşan bir kültür izidir. Dil kök bırakır, yoğurt maya saklar. Dil toplulukları birleştirir, yoğurt sofraları birleştirir” ifadelerini kullandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belgesele dönüştürülen “Yoğurt Uygarlığı”, Türk kültürünün yazılı ve mayalı belleğini bir arada ele alarak, gastronomi ile tarih arasında güçlü bir köprü kurmayı hedefliyor.